Unha vez aprobada, "conseguimos que España teña un réxime asimilable ao do resto de países da nosa contorna que sufriron ditaduras", engadiu Bolaños
O plan é tocar unha boa parte dos puntos que en 2007 se deixaron de lado, entre outras cousas, a asunción de oficio por parte do Estado da apertura de miles de tumbas e identificación de restos de vítimas mediante a posta en marcha dun plan estatal de exhumacións.
21 xullo 2021
O proxecto, que comezará a súa andaina nas Cortes, supón unha nova folla de roteiro e declara a extinción da Fundación del Valle de los Caídos ou asume como responsabilidade do Estado a procura dos desaparecidos e exhumación das fosas.
14 anos despois de que o Goberno de José Luis Rodríguez Zapatero impulsase a primeira lei de memoria histórica no noso país, o Consello de Ministros deu luz verde ao proxecto de lei que a derroga e profunda nalgunhas cuestións ata o de agora pendentes. A Lei de Memoria Democrática comezará agora a súa andaina nas Cortes, onde lle espera a férrea oposición das dereitas –o PP xa anunciou que a levará ao Tribunal Constitucional– e a insatisfacción dunha parte das esquerdas e as asociacións memorialistas, que coinciden en que se trata dun avance innegable, pero reclaman tamén unha maior ambición.
A Lei de Memoria extingue a Fundación del Valle de los Caídos e un decreto posterior expulsará aos frades
O texto, que pode incorporar cambios na súa tramitación, apenas sufriu modificacións tras pasar polos órganos consultivos e mantén as liñas mestras aprobadas en primeira volta polo Goberno hai case un ano. Impulsada pola entón vicepresidenta do Goberno, Carmen Calvo, onte chegou á mesa dos ministros da man da súa recentemente estreado substituto, Félix Bolaños, que tamén traballou nela durante este tempo.
A norma supón unha nova folla de roteiro para corrixir e reparar as violacións de dereitos humanos cometidas polo franquismo e busca paliar os baleiros na materia que leva anos sinalando Nacións Unidas. "É unha lei necesaria que nos fai mellores como país", manifestou Bolaños na rolda de prensa tras a celebración da reunión. O ministro da Presidencia, Relacións coas Cortes e Memoria Democrática explicou que a lei de 2007 "necesitaba ser actualizada" e sinalou que os eixos do texto pasan por "colocar ás vítimas no centro da acción política", "poñer en valor o papel das mulleres" na loita pola democracia e a represión e "dar importancia ao movemento memorialista". Unha vez se aprobe, "conseguimos que España teña un réxime asimilable ao do resto de países da nosa contorna que sufriron ditaduras", engadiu Bolaños.
O plan é tocar unha boa parte dos puntos que en 2007 se deixaron de lado, entre outras cousas, a asunción de oficio por parte do Estado da apertura de miles de tumbas e identificación de restos de vítimas mediante a posta en marcha dun plan estatal de exhumacións. É dicir, será a Administración a responsable de buscar aos restos de miles de persoas represaliadas, a maioría aínda sen identificar. Farao de oficio ou por solicitude. Actualmente este labor lévana a cabo asociacións de memoria histórica a través de subvencións que o Goberno do Partido Popular mantivo durante anos en cero. Bolaños lanzou unha mensaxe ás familias de represaliados aínda desaparecidos: "Queremos que as miles que hoxe aínda seguen buscando saiban que contan co Goberno para axudarlles con esta misión".
O Goberno ábrese a "melloras" na tramitación Tamén se creará un Banco Nacional de ADN para facilitar as procuras e un censo de vítimas. A lei dedica un capítulo á definición de vítima, que vai desde a morte ou desaparición, ao encarceramento, a deportación, os traballos forzados, a represión, a incautación, a depuración e outras moitas violencias, incluída a participación nas guerrillas antifranquistas ou a masonería. Con todo, as asociacións consideran que a norma quedouse curta neste senso, entre outras cousas porque pecha a porta ás posibles indemnizacións aos represaliados ou familiares dos mesmos, e chaman a que se amplíe na tramitación parlamentaria. Neste sentido, o ministro abriuse a posibles modificacións para "mellorar a lei" e co obxectivo de "lograr un consenso máis amplo" porque é unha norma, defendeu Bolaños, "que debería ser aprobada por unanimidade". "Se conseguimos mellorar a lei e maiores apoios, non haberá ningún problema por parte do Goberno", resolveu.
A lei prevé a supresión de títulos nobiliarios concedidos durante a ditadura que teñan "connotacións" e vinculación política co Golpe de estado e a imposición do franquismo e de medallas e recoñecementos policiais e militares e declara "ilexítimos" os tribunais formados durante a Guerra Civil responsables das persecucións e represalias por motivos relixiosos, políticos ou ideolóxicos, anula as condenas e sancións ditadas por estas mesmas razóns durante a ditadura e declara "nulos de pleno dereito" os xuízos. Trátase, con todo, de reparacións simbólicas que non levan aparelladas indemnizacións.
Ensino, investigación e apoloxía.
Conta tamén cunha intención pedagóxica e incorpora a actualización dos contidos curriculares na ESO, Bacharelato e Formación Profesional co obxectivo de apontoar o ensino da represión franquista e prevé o recoñecemento das mulleres na loita pola democracia e as formas específicas de represión que sufriron.
Outra das súas patas será a extinción da Fundación de Santa Cruz del Valle de los Caídos e a expulsión dos frades benedictinos a través dun Real Decreto que se tramitará en paralelo no marco dunha negociación entre o Goberno e a Igrexa que xa se está producindo. Todo iso para unha futura " resignificación" que aínda está pendente de detallar. Crearase, ademais, un Fiscal de Sala no Tribunal Supremo para a investigación dos feitos producidos na Guerra Civil e a ditadura ata a entrada en vigor da Constitución que indagará nestas vulneracións de dereitos humanos, pero non prevé resolver o muro co que se atopan as vítimas e que fan que España siga sen xulgar os crimes.
Coa lei na man, a investigación está asegurada pero as trabas, denuncian as asociacións memorialistas, seguen sobre a mesa: fundamentalmente a Lei de Amnistía ou o argumento da prescrición dos delitos, cuestións que pelexarán formacións como Unidas Podemos ou ERC na tramitación.
O texto contempla como causa de extinción das fundacións a apoloxía do franquismo, un requisito ao que se incorporou a humillación ás vítimas despois de que o recomendase o Consejo General del Poder Judicial ( CGPJ) no seu informe, no que apuntou a que facer apoloxía do franquismo podía estar amparada pola lei. A norma establece tamén que as Administracións deberán impedir actos públicos de exaltación ou homenaxe á ditadura e, de non facelo, será considerada unha infracción moi grave con multas que poden chegar ata os 150.000 euros. Esta é outra das novidades da lei, a imposición dun réxime sancionador que castigará entre outras cousas a destrución de fosas ou os chamados "lugares de memoria".
Derivado de El Diario.
